Natuur is inspiratie van architect Etienne Hoeckx


“Het is fascinerend hoe in de natuur alles op elkaar afgestemd is, perfect functioneert en tegelijkertijd speels is met zachte vormen”, zegt Etienne Hoeckx. “Een lip van een lipbloemige bijvoorbeeld vormt een efficiënt landingsplatform voor de insecten die er nectar komen halen, en tegelijkertijd  is ze sierlijk en frivool. Met uitzondering van kristallen is weinig in de natuur rechttoe rechtaan. Die combinatie van efficiëntie en harmonie probeer
 ik ook in mijn architectuur te leggen.
Ontwerpen is een scheppingsproces.”

“Je huis is je groter lichaam.” Dit citaat van Kahlil Gibran staat boven- aan de openingspagina van de website van Art-eco, het architecten- bureau van Etienne Hoeckx. “In de natuur zijn de dieren en de habitat waarin ze leven harmonisch op elkaar afgestemd. Alles is logisch opgebouwd, maar nooit saai. Er zit een dynamiek in. Kijk maar naar de opbouw van een boomstam: breder onderaan, dan een stuk gestroomlijnd en naar de kroon toe breder uitdeinend in vertakkingen. In de natuur vind je glooiende vormen met een symmetrie die net niet perfect is. Dat is een eindeloze bron van inspiratie.”
Etienne Hoeckx is niet alleen bio-ecologisch architect. Hij vind zijn inspiratie bij bomen en
planten, en in de werken van illustere voorgangers als Gaudì, Horta, antroposoof Rudolf Steiner en buitenbeentje Hundertwasser.
“Bij een plant zit alle informatie voor de vorming van stengel, bladeren, bloemkleur en vorm al in de kiem van de plant. Ook het ontwerpen van een huis is een scheppingsproces en voor je aan een ontwerp begint, moet je informatie verzamelen over wat de bouwheer precies wil en hoe je dat kan afstemmen op hem en op de omgeving waarin het huis zal komen. Woningen worden vaak gekozen uit een catalogus bij een sleutel-op-de- deurfirma of dragen de expliciete stempel van de architect. Zelden wordt gezocht naar een symbiose met de omgeving,terwijl dat volgens mij wel nodig is. Je moet er alleen oog voor hebben en een architectuurtaal gebruiken die getuigt van respect voor de natuurlijke en gebouwde omgeving en toch individuele expressie toelaat.”

Warm en beschermend

Het volstaat volgens de architect niet te weten hoeveel slaapkamers een bouwheer wil. “Vóór je een slaapkamer tekent, moet je weten welke sfeer de bewoner daar wil. Wil hij naar de sterren kunnen kijken? Moet er veel of weinig licht binnenkomen? Een huissfeer knus en warm maken kan zowel met kleuren als met materialen (bijvoorbeeld leempleister) of vormen. Rudolf Steiner pleitte voor een combinatie van functionaliteit en sfeerbepaling, en dat is  belangrijk. Collega’s benaderen het ontwerpproces vaak te sec. Dan krijg je no-nonsense-architectuur, met vier muren en een plat dak. Niet voor niks hadden bijna alle huizen vroeger een schuin dak. Dat is niet alleen beter voor de afvoer van hemelwater, het gaf ook een gevoel van bescherming.”
Bovendien mag architectuur volgens Etienne Hoeckx best wat humor in zich hebben. “Er is niets mis met ontwerpen met een glimlach, met fantasie. Een schitterend voorbeeld daar- van is de Casa Batllò van Gaudì in Barcelona. Waar haalde hij de inspiratie voor die prachtige balkons?” Humor en fantasie ten top gedreven vind je in de ontwerpen van Hundertwasser. Hij was in de eerste plaats een kunstenaar maar ontwierp ook heel wat gebouwen die op z’n minst opmerkelijk zijn te noemen. “Die man was een lekkere maf- ketel, hij ontwierp op een haast kinderlijke manier  fantasierijke gebouwen. Ik merk dat steeds meer mensen de jongste tijd hunkeren naar meer vriendelijke, speelse architectuur.”

Horta

Victor Horta is nog één van Hoeckx’ grote voorbeelden. “Ik ben te laat geboren. In de Jugendstil-periode had ik me volop kunnen uitleven, toen was organische architectuur veel vanzelfsprekender. Kijk eens naar die uitdeinende trappen van Horta. De treden groeien als het ware, net als in de natuur. Ik hou van zachtere vormen. Als het enigszins kan, zal ik in mijn ontwerpen alle hoeken afronden, dat is vriendelijker. Ontwerpen zijn vaak te rationeel. Ronde vormen zijn een stuk liefdevoller.”
Hoe een gebouw er zal uitzien, hangt uiteraard voor een groot deel af van wensen van de bouwheer. Een architect heeft zijn voorkeuren, maar moet die wensen op een creatieve manier vertalen. “Een architect moet een waaier van verschillende soorten architectuur kunnen maken. En als een klant graag een kubusvormig gebouw wil, dan maak ik er een leuke kubus van.”









Budget

Uiteraard zijn bouwelementen met niet-rechthoekige vormen duurder. “Bij mega-prestigeprojecten zoals het treinstation Luik-Guillemins van architect Santiago Calatrava speelt het budget niet zo’n grote rol. Waarschijnlijk kon je voor de helft van de prijs een even efficiënt stationsgebouw neerzetten. Maar bij de meeste projecten is het budget wel van groot belang. Dan is het de kunst wensen en beschikbaar budget te combineren en te zoeken naar die kleine vondst die het verschil maakt.”
Wat maakt speelsere ontwerpen duurder? Het ambachtelijke. Om ramen, deuren of muren met glooiende vormen te maken, moet je op zoek naar vaklui die voor die extra’s niet te veel vragen. “Bij een rond raam bijvoorbeeld wordt de kostprijs vermenigvuldigd met twee maar dat ene element kan wel een essentieel verschil maken voor de sfeer in een ruimte.” Daarnaast moet aandacht worden besteed aan de energiezuinigheid van een gebouw, en ook dat vraagt extra budget. “Een passief huis is sowieso gemiddeld al 30.000 euro duurder en ramen in een dergelijk huis zijn  dubbel zo duur als andere. Hier is nog meer inventiviteit nodig om een speelse vormentaal. te kunnen hanteren. Het is voor een architect makkelijker om basic te werken. Mijn manier vraagt iets meer inspanning van architect én van bouwheer, maar het resultaat geeft meer voldoening.”

Droomprojecten

Aan de muur van het kantoor hangen tekeningen van droomprojecten: een oecumenische gebedsruimte, geïnspireerd door een bloemkelk, een appartementsgebouw met terrassen als vogelnestjes tegen een rotswand (“elk appartement moét een terras hebben”) en van binnen opgebouwd als de kelk van een lelie. Voorlopig nog toekomstmuziek, maar ze staan klaar om gerealiseerd te worden.