Traditie/Behoudsgezindheid
Dankzij hun respect voor het verleden kan bv Engeland bogen op een mooi patrimonium.
Onvoldoende zin voor behoud van gebouwen in bv België veroorzaakte dat vele waardevolle gebouwen gesloopt zijn en dat ook stijlbreuken getoloreerd werd naast behouden gebouwen. Daarnaast zien we dan weer dat ook bij nieuwbouw veel mensen blijven bij dat waar ze mee vertrouwd zijn en kiezen voor retrostijlen als cottage, 'pastorijwoning', of fermette.
 

ill woning in Cotswolds .UK
 

Status/ Geld/ Competitie /imponeren
Iemand was zo enthousiast over de schoonheid van een nieuwe auto die hij wou kopen. Toen hij ze nadien toonde, vond ik die helemaal niet mooi maar wel imponerend door zijn robustheid.
Dus die behoefte kleurt ook je schoonheidsgevoel.
Met plechtstatige gebouwen kan men zijn status of zelfs zijn macht tonen.
Ik hoef hier naast  het imponeren van  status of rijkdom niet uit te wijden over de typische imponerende architectuur van overheidsgebouwen, al of niet van dictatoriale regimes. Die gebouwen zullen imponeren door hun grootte en/of  door hun bombasme ofwel  hun strengheid.Meestal zijn deze gebouwen heel symmetrisch opgebouwd.

Innerlijke rust /Zen / Gevoeligheid /Sensualiteit/ Kwetsbaarheid/Contemplatie
 

Innerlijke rust kan opgeroepen worden in elke ruimte. Mits focusing kan dat zelfs in een drukke omgeving. 

Als habitat vraagt dit juist wel rustige omgeving  zonder onnodige indrukken. Een gebouw of interieur, geïnspireerd op Zen is aangewezen.

Ooit zag ik een tentoonstelling over Tao, waar gans de tentoonstellingsruimte baadde in een zacht , door transparante gordijnen gefilterd zonlicht en zo al de essentie meekreeg van het Tao-verhaal.



Speelsheid/ Spontaniteit/ Humor/Fantasie/ Avontuurlijkheid:
Als dat belangrijke waarden zijn is er dan weer juist veel kans dat je het werk van Hundertwasser wel weet te smaken. Anderen zullen zich vlugger ergeren aan zijn nonchalance.
Eclecticisme en exotisme in stijl is te verwachten.







Jovialiiteit, /Uitnodigend,/ Vriendschap /Sociaalvoelend
Met deze instelling zal men het belangrijk vinden zoveel mogelijk mensen te ontvangen. Het gebouw zal dat ook uitstralen. Het gebouw kan een uitnodigende portiek hebben en als niet dan zal alles gedaan worden om het gebaar van verwelkoming en knusheid te geven,bijvoorbeeld door een bloemenpracht.







Romantiek
Romantische zielen zullen zich bijvoorbeeld goed voelen in kastelen , sprookjesachtige landschappen en interieurs. Ze zullen knusse ruimten met subtiele effecten opzoeken en zich meestal omringen met vele nostalgie oproepende objecten. Deze mensen voelen zich niet thuis in een koel modern interieur, waardoor ze geneigd zijn te kiezen voor retro-stijlen , terwijl dat helemaal niet hoeft. Alleen zijn antwoorden daarop te weinig te vinden in de moderne architectuur.
















Natuurminnend
Uit liefde voor de natuur zal men vlug geneigd zijn om zich te nestelen in een mooie natuurlijke omgeving. Men zal zich ook storen aan gebouwen met niet-natuurlijke materialen, omdat dit niet past in dit beeld. Dus zal men op de eerste rij staan om bouwbiologisch te bouwen. De klanten van de pioniersperiode ervan waren uiteraard mensen die bijvoorbeeld al biologisch 

Een andere vorm van fascinatie voor de natuur leidt ons ook naar ‘organische architectuur en bionica ( toepassen van oplossingen door observatie van de natuur)

De werken van Gaudi zijn een prachtvoorbeeld hiervan . Zijn gebouwen zijn een spetterende ode aan de uitbundigheid van de natuur.
Zo ook gans de beweging van Art-Nouveau. Verkeerdelijke wordt die op de natuur gebaseerde taal geklasseerd als tot het verleden behorend.( ill: Hortahuis)

Spiritualiteit:
Spiritualiteit kan men op vele manieren beleven.
Religieuze gebouwen zijn hierdoor geïnspireerd. Vele voorbeelden zijn te vinden van gebouwen, waarin ultieme schoonheid is nagestreefd. Dit is zowel te vinden in de christelijke, islamitische ,boedhistische, hindoeïstische ,jaïnistische en andere tempels alsook die van zogenaamde primitieve volkeren.
Met de Taj Mahal  in India heeft men zelfs de hemel willen imiteren.

Vanuit de nieuwe spiritualiteit die zich heeft losgemaakt van enige kerkelijke structuur zal men ook congruentie nastreven met hoge idealen. Dat kan zich op verschillende wijze uiten. Dat kan zich veruitwendigen door uiterste soberheid na te streven of juist zich te baden in een sprookjesachtige feestelijkheid, maar altijd vanuit een positiviteit. Meer dan elders zullen zij trachten de uiterlijke schoonheid te liëren aan de innerlijke door extra aandacht voor de astrale sfeer( door ‘space-clearing, energetische  zuivering van de ruimten en/of feng-shui, middelen voor het creëren van harmonie)

illl.: arch Javier Sensonian


Dit overzicht is niet limitatief en niet allesbepalend maar heeft enkel de bedoeling de beleving van schoonheid door anderen te kaderen.
Als architect botst men soms op verschillen in voorkeuren bij de opdrachtgever en dan is het dus kwestie van de waarden te bevragen van waaruit de andere denkt. ( en dan komt Neuro Linguistic Programming ( NLP) van pas.)
Ik merk langs de andere kant dat mensen die willen bouwen op zoek zijn naar dat ene huis dat al gebouwd is en dat helemaal overeenkomt met hun idee of smaak en op die manier tegenwoordig al ‘shoppend ‘ hun architect zoeken. Dit gaat ook (teveel ) ervan uit dat een architect één stijl heeft. De oeroude  Indische Sthapatya Veda, een leer over architectuur, heeft een aantal zelfs rigide regels maar vraagt wel van de architect dat hij op minstens 12 verschillende wijzen /stijlen kan ontwerpen. In de praktijk betekent het dat hij zich telkens anders moet kunnen laten inspireren. Ook daarvoor is het nuttig een te ontwerpen project vanuit andere waarden te benaderen, zodat een gebouw niet gekleurd is door de visie van de architect alleen maar door het meenemen van de waarden van de opdrachtgever .

Een interieur laat toe om zich helemaal te laten inspireren door zijn eigen smaak.
Gebouwen hebben ook een verhaal naar de buitenwereld. Daar wordt het delicater om enkel uit te gaan van zijn eigen smaak. Sleutel-op-de-deur-firma’s laten hun klanten hun huis kiezen uit een voorbeeldenmap  en dat wordt dan op de bouwgrond geplaatst zonder zorg te hebben voor de context waardoor bv de Belgische straatbeelden zo chaotisch zijn. Dit spijtig fenomeen zien we ook bij architecten die zich vasthouden aan hun eigen stijl en niet contextueel ontwerpen.
Dus is het een evenwichtsoefening om ideeën vanuit de eigen smaak te laten kaderen in de context van de omgeving. Als dat niet gedaan wordt , zoals zo dikwijls te zien, dan zadelen we de maatschappij op met een chaotische omgeving. En dat brengt ons op het thema dat een gebouw op zichzelf mooi kan zijn maar dat het nog belangrijker is om een mooi ‘environment ‘ te creëren.

Nog een aspect in het beoordelen van schoonheid is: Er zijn 2 lagen :
1)Het is belangrijk voor je eigen goed voelen dat je je omgeving kan inkleuren vanuit je eigen waarden.
2) Naast de keuze die je voor je eigen woonst zou maken, trek je je erkenning van schoonheid open in de appreciatie van andere gebouwen/stijlen. Dit is dan weer afhankelijk van je openheid. Zo kan men zaken, inrichtingen gebouwen etc mooi kan vinden ondanks het besef dat je zelf niet zo zou willen wonen. Het betekent uiteraard niet dat je lelijke zaken sowieso mooi moet vinden.  Zo hou ikzelf helemaal niet van fermetten maar kan ik me vinden in de idee dat een wijk dan consequent bestaat uit dergelijke gebouwen , maar met dezelfde gevelmaterialen zodat een eenheid wordt gecreeërd.

Beseffend dat we functioneren vanuit onze waarden, kunnen we ons handelen beter begrijpen en eventueel corrigeren. Zo heeft in een andere context psych.Carien Karsten een waardenlijst opgesteld om van daaruit te leren over je koopgedrag.
Die  test kan je doen op http:www.hartenziel.nl waardenlijst maar je kan het ook gebruiken in functie van uw woonst of ander gebouw.
Het is dus boeiend om het waarom van een estetische voorkeur te onderzoeken.

Etienne Hoeckx
PS.de schilderijen die als illustratie dienden waren van  Malevich/ Appel/ Beuys/ Mondriaan/ Klimt/ Breughel / Van Leeuwen/ Vangogh/ Janosh